Op. Dr. Oğuz UĞUR
İnsan vücudunda atardamar ve toplardamar olmak üzere iki ana damar bulunmaktadır. Kılcal damarlar ise bu ana damarlara yardımcı damardır. Atardamarların görevi kanı kalpten alarak vücuda dağıtmaktır. Toplardamarların görevi ise vücutta ki kanı temizlenmesi için kalbe pompalamaktadır. Asıl varisler toplardamarlarda oluşan orta ve kalın varislerdir. Kılcal varisler ise çoğunlukla estetik açıdan kötü görünüme sebebiyet veren kılcal damar genişlemeleridir.
Varis Nedir?
Orta ve kalın varis olarak ikiye ayırdığımız varisler toplardamarlarda meydana gelmektedir ve ciddi şikayetlere maruz bırakabilirler. Toplardamarların içerisinde pompalanan kanın geri kaçmaması için çek-valf görevi gören kapakçıklar bulunmaktadır. Bacaklardan yukarı doğru pompalanan kanın geri kaçmaması için bulunan bu kapakçıklar zaman içerisinde çeşitli sebeplerden dolayı fonksiyonunu yitirebilmektedir. Aşınan ve hasar gören kapakçıklar zamanla pompalanan kanın bir kısmını geri kaçırmaya başlar. Geri kaçan kan damar içerisinde sürekli biriktikçe damarın taşıyabileceği hacmi aşar ve böylece damar genişlemeye başlar. Genişlemeye maruz kalan damar anlayacağınız gibi varis hastalığının oluşması demektir.
Varis Neden Olur, Varis Oluşumunda Rol Oynayan Sebepler Nelerdir?
– Genetik faktörler yani aile öyküsü önemli bir rol oynayabilir. Ailesinde anne babasında varis öyküsü bulunan kişilerde daha sık görülebilir. Ancak ailesinde varis öyküsü olan herkeste varis oluşacak diye bir kaide olmadığı gibi ailesinde varisli biri bulunmayan kişilerde de varis görülebilir.
– Sürekli sabit bir şekilde oturmak veya ayakta durmak varis oluşumunda gözlemlenen diğer bir yaygın sebeptir. Özellikle masa başı veya ayakta sabit olarak çalışan kişilerde sıklıkla rastlanmaktadır.
– Fazla kilolar bir çok sağlık sorununun başlangıcına sebep olduğu gibi varislere de neden olmaktadır. Bacakların üzerine binen yük arttıkça varis oluşma olasılığı da yükselebilir.
– İlerleyen yaşlarda ki kişilerin hareketleri kısıtlandığından dolayı varis oldukça sık görülebilir.
– Hamilelik döneminde kişilerin artan kiloları ve hareketsizlikleri sebebiyle varisler ortaya çıkabilir.
– Yüksek topuklu ayakkabı tercihi, bacak bacak üstüne atarak oturma, hareketsizlik, sürekli ağır yük kaldırma ve taşıma gibi durumlar varislerin oluşmasına yada ilerlemesine etki eden faktörlerdir.
Her ne kadar erkeklerde de varis görülüyor olsa da çoğunlukla kadınlarda görülmektedir.
Varis Belirtileri Nelerdir?
– Damarlar dışarıdan bakıldığında şiş ve kıvrımlı bir şekilde görülebilir veya el yordamıyla hissedilebilir.
– Varisleri bulunan kişilerin özellikle akşam üzeri bacaklarında ağrı, yorgunluk ve ağırlık hissi ortaya çıkar.
– Orta ve kalın varislere kılcal varislerde eşlik edebilir.
– Kanın birikmesi ile ortaya çıkan göllenmeden dolayı ayak bileklerinde şişlikler ve mor lekeler görülebilir.
– Ağrı, kaşıntı, sızlama ve özellikle geceleri uykuyu bölen kramplar gözlemlenebilir.
Varis belirtileri her varis hastasında ortaya çıkmayabilir. Bazı varis hastasında yakınmaların tümü gözlemlenirken, bazı varis hastalarında yakınmaların hiç biri görünmez. Yakınma olmaması tedavi olunmaması gerektiği anlamına gelmemektedir. Çünkü ilerleyen varisler varis ülseri ismi verilen durumun ortaya çıkmaması anlamı taşımayacaktır. İleri ki zamanlarda bacağın yada ayak bileğinin herhangi bir yere çarpılmasında yada aşırı kaşıma sonucunda yaralar ve kanamalar gözlemlenebilir. Bu durumda kişinin yaşam kalitesinin oldukça ciddi bir oranda düşmesine sebebiyet verecektir.
Varis Belirtileri ve Şikayetleri Nasıl Azaltılabilir?
Varis, evde yapılacak herhangi bir yöntemle tamamen tedavi edilebilecek bir hastalık değildir. Ancak kendi kendinize yapacağınız hareketler ve dikkat edeceğiniz bir kaç önlem doğrultusunda şikayetleri ciddi düzeyde azaltabilirsiniz. Burada bilmeniz gereken asıl durum varis tedavisinin kaçınılmaz olduğudur. Her ne yaparsanız yapın şikayetler tamamen kaybolmaz. Yaşam kalitenizin düşmemesi için mutlaka tedavi olmalı ve tedaviden sonrada tekrar yeni varislerin meydana gelmemesi için varis oluşmasında rol oynayan sebeplere önlem almanız gerekmektedir.
Varisleri ve İlerlemesini Önlemek İçin Dikkat Etmeniz Gereken Faktörler
– Öncelikle hareketsiz bir yaşam tarzınız varsa bu duruma son vermeli ve hareketlerinizi artırmalısınız.
– Günlük en az 30 dakikalık yürüyüşler yapmalısınız. İmkanınız varsa yüzebilir ve bisiklet gezisi de yapabilirsiniz.
– İşiniz gereği uzun süreli oturmanız yada ayakta durmanız gerekiyorsa belli aralıklarla 1-2 dakikalık yürüyüşler yapmanız önerilir. Eğer işinizin başından ayrılamıyorsanız olduğunuz yerde ayak ve bacak hareketleri yapmalısınız. Örneğin ayaktaysanız ayak uçlarınıza kalkıp tekrar tabanınıza basabilirsiniz. Bu hareketi tekrar ederek yapmak bacaklarınızın hareket etmesine ve kan dolaşımına yardımcı olacaktır. Oturduğunuz yerde de ayaklarınızı uzatarak yukarı kaldırıp aşağı indirerek hareket ettirebilirsiniz.
– Evinizde istirahat ettiğiniz esnada uzanarak bacaklarınızı yukarı kaldırıp indirmek iyi bir egzersiz olacaktır. Aynı zamanda istirahat sırasında bacaklarınızın kalp seviyesinde yukarıda durması oldukça avantaj sağlar. Bunun için bacaklarınızı altına koyacağınız minder gibi bir araçla destekleyebilirsiniz.
– Kemeri yada paçası sıkı olan kıyafetler giymemeye çalışın. Sıkı giysiler kan dolaşımına engel olduğundan dolayı varislerin oluşumunda veya ilerlemesinde önemli rol oynayabilir. Bol giyim tercih etmek oldukça rahat olacaktır.
– Fazla kilolarınız mevcut ise kilo vermeye çalışın. Bacaklara ne kadar fazla yük binerse varislerin oluşumunda da artış gözlemleneceğini unutmayın.
– Sıcak su ve sıcak ortamlar varis şikayetlerinin artış göstermesine sebep olur. Sauna, hamam gibi ortamlardan ve güneşlenmekten kaçının. Soğuk su ile bacaklarınıza masaj yapın. Yüzmek çok iyi gelecektir ancak havuz veya denizden çıktıktan sonra güneşlenmeyin.
